Ο μέχρι τώρα καλός καιρός στην Ευρώπη «γκρέμισε» την κατανάλωση και τις τιμές του φυσικού αερίου - Σε ατελείωτη ουρά τα πλοία για να ξεφορτώσουν, μετατρέπονται σε πλωτές αποθήκες - Πέφτει η αξία του φορτίου, ανεβαίνουν τα ναύλα έως $400.000 την ημέρα...
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε ενεργειακό χάος στην Ευρώπη. Η εξάρτηση της Γηραιάς Ηπείρου κυρίως από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά και από το πετρέλαιο ήταν πολύ μεγάλη, με αποτέλεσμα η εύρεση επαρκών εναλλακτικών πηγών σε σύντομο χρονικό διάστημα -καθώς ο χειμώνας πλησιάζει- να δημιουργήσει επιπλέον ανωμαλίες στην ενεργειακή αγορά, αυξάνοντας τις τιμές, αλλά και επηρεάζοντας παραπλεύρως ακόμα και τη ναυτιλία.
Η μόνη άμεση εναλλακτική στο ρωσικό φυσικό αέριο αποδείχτηκε η μαζική εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κυρίως από τις ΗΠΑ και τις χώρες του Περσικού Κόλπου. Η στροφή της Ευρώπης προς προμηθευτές υπερπόντιους έφερε αυτομάτως και αύξηση της ζήτησης για πλοία μεταφοράς LNG. Η απότομη και μεγάλη αύξηση της ζήτησης στη συγκεκριμένη -σχετικά ρηχή σε αριθμό διαθέσιμων πλοίων- αγορά οδήγησε τα ναύλα σε νέα υψηλά ιστορικά ρεκόρ, καθώς η Ευρώπη πάσχιζε όχι μόνο να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες για τον χειμώνα, αλλά και να έχει γεμάτα τα αποθέματα ασφαλείας. Η νέα πραγματικότητα είναι ένας αγώνας δρόμου για το ποιος θα καταφέρει να κλείσει τα περισσότερα φορτία LNG προς την Ευρώπη και κατά συνέπεια ποιος θα ναυλώσει και τα περισσότερα πλοία, εγείροντας φόβους ότι ορισμένοι αγοραστές μπορεί να βρεθούν χωρίς μέσα μεταφοράς.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το κόστος ναύλωσης ενός πλοίου LNG στον Ατλαντικό εκτινάχθηκε στα 397.500 δολάρια την ημέρα ξεπερνώντας το ιστορικό υψηλό που σημειώθηκε στον Ειρηνικό πέρυσι. Στις αρχές Οκτωβρίου το υπό ελληνική σημαία LNG Carrier «Yiannis», μεταφορικής ικανότητας 174.000 κυβικών μέτρων, συμφερόντων Μαρίας Αγγελικούση, ναυλώθηκε από τη Shell αντί 400.000 δολαρίων την ημέρα, για να φορτώσει αμερικανικό LNG στα τέλη Οκτωβρίου και να το μεταφέρει στην Ευρώπη αρχές Νοεμβρίου.
«Οι τιμές των ναύλων πολύ πιθανόν να συνεχίσουν να αυξάνονται, με ορισμένους αναλυτές να προβλέπουν ακόμα και επίπεδα των 500.000 δολαρίων την ημέρα, καθώς οι προμηθευτές LNG και οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας των ευρωπαϊκών κρατών κινούνται επιθετικά ώστε να κλείσουν όσο το δυνατόν περισσότερα φορτία LNG όχι μόνο για το σήμερα, αλλά και για τους πρώτους μήνες του 2023», επισημαίνει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Δημήτρης Ρουμελιώτης, αναλυτής του ναυλομεσιτικού οίκου Xclusiv Shipbrokers.
«Μια λαϊκή παροιμία, όμως, λέει ότι όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια τα βλέπει ο Θεός και γελάει! Μπορεί η Ευρώπη να έσπευσε να εισαγάγει LNG για να γεμίσει με αποθέματα και να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες για τον χειμώνα και τους πρώτους μήνες του 2023, όμως ο συνδυασμός του ασυνήθιστα ζεστού καιρού για την εποχή και η επιτυχημένη πολιτική στο κλείσιμο φορτίων πέτυχαν όχι μόνο να έχουν γεμίσει οι περισσότερες εγκαταστάσεις φυσικού αερίου ανά την Ευρώπη, αλλά και να είναι μειωμένη αρκετά η κατανάλωση για την εποχή.
Το φαινόμενο αυτό σε συνδυασμό με τα περιορισμένα σημεία υποδοχής LNG στα λιμάνια της Ευρώπης έχει οδηγήσει αρκετά πλοία μεταφοράς LNG να παραμένουν δεμένα έξω από τα λιμάνια περιμένοντας να ξεφορτώσουν, ενώ επιπλέον πλοία να συνεχίζουν να φτάνουν. Η δέσμευση πλοίων για περισσότερο διάστημα απ’ ό,τι ήταν προγραμματισμένο αυξάνει την περίοδο χρήσης τους, που οδηγεί σε μείωση των διαθέσιμων πλοίων μεταφοράς LNG, δημιουργώντας έναν ακόμα λόγο για περαιτέρω αύξηση των ναύλων».
Τον Οκτώβριο στη Βορειοδυτική Ευρώπη παραδόθηκαν φορτία από περίπου 80 πλοία μεταφοράς LNG, 19% περισσότερα από τον Σεπτέμβριο, ενώ όλο και αυξάνονται τα πλοία που παραμένουν ως πλωτές αποθήκες (FSRU) εν μέσω περιορισμένης δυναμικότητας στη χωρητικότητα αλλά και στα σημεία παραλαβής LNG. Αυτή τη στιγμή υπολογίζεται ότι σε Ατλαντικό και Μεσόγειο κυκλοφορούν τάνκερ με ποσότητες LNG αξίας έως και 5 δισ. δολαρίων, που κινδυνεύουν να «εξαερωθούν» αν συνεχιστεί η καλοκαιρία.
Η Ελλάδα
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα έχει καταστεί ενεργειακός κόμβος φυσικού αερίου. Ο τερματικός σταθμός LNG της Ρεβυθούσας συνολικής χωρητικότητας 230.000 κυβικών μέτρων αποτελεί την κύρια είσοδο στη χώρα, με το σημείο διασύνδεσης με τον αγωγό TAP στη Βόρεια Ελλάδα να ακολουθεί.
Πάνω από 60 πλοία μεταφοράς LNG έχουν ξεφορτώσει στη Ρεβυθούσα, αισθητά περισσότερα από τα 25 στο αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους. Οι χώρες προέλευσης είναι οι ΗΠΑ, η Αλγερία, η Νιγηρία, η Αίγυπτος και το Ομάν, καλύπτοντας περίπου το 43% των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ελλάδα, ενώ μέσω των αγωγών στη Βόρεια Ελλάδα καλύπτεται περίπου το 57% των αναγκαίων εισαγωγών.
Ο συνδυασμός των παραπάνω και η παραδοχή των ευρωπαϊκών ενεργειακών αρχών ότι θα χρειαστούν περίπου τρεις μήνες για να απορροφηθεί η ποσότητα LNG που ήδη περιμένει σε πλοία να ξεφορτώσουν στην Ευρώπη, έχουν πιέσει αρκετά τις τιμές του φυσικού αερίου προς τα κάτω. Οπως επισημαίνει το Reuters, αν η καθυστέρηση αναμονής πλοίων δεν επιλυθεί σύντομα, τα LNG Carriers μπορεί να αρχίσουν να αναζητούν εναλλακτικά λιμάνια εκτός Ευρώπης για να εκφορτώσουν το φορτίο τους.
Πρόσφατα υπήρχαν περισσότερα από 35 φορτωμένα με LNG πλοία που παρέμεναν στα ανοιχτά της Ισπανίας και σε όλη τη Μεσόγειο, με τουλάχιστον οκτώ πλοία αγκυροβολημένα στα ανοιχτά του κόλπου του Κάντιθ.
Η Ισπανία προσφέρει μόλις έξι θυρίδες στους τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης για φορτία αυτή την εβδομάδα, δήλωσε πηγή του κλάδου, λιγότερο από το 1/5 των πλοίων που περιμένουν στην ουρά στις ακτές της.
Η τιμή του αμερικανικού φυσικού αερίου κυμαίνεται στα 6,10 δολάρια/MMBtu, πολύ κοντά στα επίπεδα της πρώτης εβδομάδας του φετινού Απριλίου και 37% κάτω από τα υψηλά του Αυγούστου. Ανάλογη είναι και η επίδραση στην ευρωπαϊκή αγορά, με το φυσικό αέριο στην αγορά του Αμστερνταμ να έχει πέσει στα 117 ευρώ/Mwh, πολύ κοντά στα χαμηλά πενταμήνου και μειωμένο κατά 65% σε σχέση με τα υψηλά του Αυγούστου.
Παρόλο που οι τιμές έχουν εμφανή καθοδική τάση, δεν είναι καιρός όμως για εφησυχασμό. Η εφήμερη μείωση της ζήτησης από την Ευρώπη και οι μειωμένες τιμές θα μπορούσαν να αυξήσουν σημαντικά τη ζήτηση από την Ασία.
Παράλληλα, η μείωση ή το σταμάτημα των ροών φυσικού αερίου στον αγωγό TurkStream -είτε σκόπιμα είτε λόγω δολιοφθοράς από τρίτους-, όπως έγινε με τον αγωγό NordStream, επίσης θα αύξανε κι άλλο τις αναγκαίες ποσότητες LNG από την Ευρώπη και θα πρόσθετε ανοδική πίεση στις τιμές του.
Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Ενέργειας προσπαθούν και πρέπει να βρουν μια κοινή πολιτική για να λυθεί η ενεργειακή κρίση. Δυστυχώς, ακόμα δεν φαίνεται να έχουν καταλήξει σε μια συμφωνία για κοινή δράση. Το μέτρο του προσωρινού ανώτατου ορίου στις τιμές LNG είναι κάτι που υπάρχει στο τραπέζι, αλλά μπορεί να καταστήσει πιο δύσκολο για την Ευρώπη να συνεχίσει να προσελκύει τα φορτία που χρειάζεται.
Στην Ελλάδα τα πλοία μεταφοράς LNG περιμένοντας να πάρουν σειρά για να ξεφορτώσουν στη Ρεβυθούσα τιαπαγκιάζουν έξω από το λιμάνι της Καλαμάτας.ς τελευταίες ημέρες βρέθηκαν 3-4 πλοία στο σημείο, κάτι που παρατηρείται αρκετά συχνά ήδη από τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στελέχη του ενεργειακού και ναυτιλιακού κλάδου στα οποία απευθύνθηκε το «ΘΕΜΑ» αποτύπωσαν την κατάσταση αλλά και τις οικονομικές επιπτώσεις από τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις φορτιών LNG.
«Οσο δεν υπάρχει μεγάλη κατανάλωση φυσικού αερίου, δεν αδειάζουν οι δεξαμενές της Ρεβυθούσας, οπότε δεν μπορούν να ξεφορτώσουν τα πλοία. Και τα LNG Carriers κάθονται και περιμένουν στο αγκυροβόλιο», ήταν τα πρώτα τους λόγια. Κατόπιν, αναφέρουν τους λόγους της μειωμένης ζήτησης:
«Πρώτον, έως σήμερα στην Ελλάδα ο καιρός είναι καλός, οπότε οι ανάγκες για χρήση φυσικού αερίου για θέρμανση δεν είναι αυξημένες. Πέρυσι τέτοια εποχή ο καιρός ήταν πιο κρύος.
Δεύτερον, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιείται μετά την κρίση λιγνίτης κατά 40%, φυσικό αέριο κατά 40% και το υπόλοιπο 20% είναι από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, φωτοβολταϊκά κ.ά.
Πρόσφατα το γεγονός ότι δυνατοί άνεμοι έπνεαν στη χώρα είχε ως αποτέλεσμα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να γίνεται κατά 80% από ανεμογεννήτριες, αφού οι ανανεώσιμες-πράσινες πηγές ενέργειας έχουν προτεραιότητα στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Οπότε μειώθηκε η ζήτηση για φυσικό αέριο.
Τρίτον η οικονομική και ενεργειακή κρίση είναι δεδομένο ότι έχει οδηγήσει τους καταναλωτές στη μειωμένη χρήση φυσικού αερίου, άρα πέφτει και η ζήτηση, άρα οι δεξαμενές στη Ρεβυθούσα δεν αδειάζουν με τον ρυθμό που είχε υπολογιστεί, γι’ αυτό και τα πλοία περιμένουν στο αγκυροβόλιο».
Υπάρχει και άλλη παράμετρος στο θέμα του συνωστισμού πλοίων και της καθυστέρησης της παράδοσης των φορτίων LNG. Μας εξηγεί σχετικά στέλεχος ναυτιλιακής εταιρείας:
«Οταν το LNG βρίσκεται στις δεξαμενές του πλοίου υπάρχουν απώλειες. Γίνεται το λεγόμενο “boil-off” και αεριοποιείται ένα ποσοστό του υγρού φορτίου. Υπολογίζεται ότι χάνεται το 0,25% του φορτίου σε ημερήσια βάση. Με μόλις τέσσερις ημέρες καθυστέρηση η απώλεια είναι 1% του φορτίου.
Αν ένα φορτίο αξίζει περίπου 130 εκατ., η οικονομική απώλεια σε τέσσερις ημέρες είναι 1,3 εκατ. δολάρια. Την απώλεια την επιβαρύνεται αυτός που έχει παραγγείλει το φορτίο, όπως το κράτος. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που έχει υπογραφεί συμφωνητικό για επιμερισμό της ζημίας με τον προμηθευτή. Στο ποσό αυτό της απώλειας έρχεται να προστεθεί και ο ημερήσιος ναύλος που, π.χ., είναι, πολύ συντηρητικά, 100.000 δολάρια. Αρα 4×100.000+1,3 εκατ. ισούται με 1,7 εκατ. δολάρια για τέσσερις ημέρες. Και όσο κυλάνε οι μέρες η χασούρα μεγαλώνει. Πέρυσι που η αξία του ίδιου φορτίου ήταν 10 εκατ. δολάρια, η χασούρα από την απώλεια ποσότητας φορτίου ήταν διαχειρίσιμη. Πού 1,3 εκατ., πού 100.000 το τετραήμερο…
Κάποιες φορές, δε, ο προμηθευτής για να μην περιμένει μπορεί να πουλήσει το φορτίο φθηνότερα σε άλλη χώρα και να κάνει διαχείριση της ζημίας».
