Πόσο απαλλαγμένες είναι οι αποφάσεις των κρατικών λειτουργών από τα συμφέροντα των φαρμακευτικών εταιριών, όταν πρόκειται να εγκρίνουν μια δημόσια δαπάνη στον ευαίσθητο χώρο της Υγείας;
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2010 από την πλέον έγκριτη βρετανική ιατρική επιθεώρηση «British Medical Journal», σε συνεργασία με τον Κέντρο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας, είχε δείξει, για παράδειγμα, πως κάποιοι από τους ειδικούς επιστήμονες που συμβούλευαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για την πανδημία της γρίπης H1N1, που ξέσπασε το 2009, είχαν δηλωμένες οικονομικές σχέσεις με τις εταιρίες που παρήγαγαν τα εμβόλια.
Είχε δείξει, ακόμα, πως κάποιος από τους εμπειρογνώμονες που συνέταξαν σχετική έκθεση για να καθοδηγήσουν τον ΠΟΥ για τη χρήση αντιιικών φαρμάκων σε μια πανδημία λάμβανε για συμβουλευτικό έργο και διδασκαλία πληρωμές από τη φαρμακευτική εταιρία που παρήγαγε ένα από τα αντιιικά φάρμακα. Κι ενώ οι επιστήμονες που πρόσφεραν τις συμβουλευτικές υπηρεσίες τους δεν έκρυψαν ποτέ τις σχέσεις τους με τις φαρμακευτικές εταιρίες που παρήγαγαν τα εμβόλια, ο ΠΟΥ δεν παρουσίασε ποτέ αυτές τις σχέσεις δημόσια. Μάλιστα, σε κάποιο σημείο η έρευνα που πραγματοποίησε η «British Medical Journal» επισήμαινε πως ο ΠΟΥ δεν δημοσιοποίησε ποτέ την ταυτότητα των μελών της επιτροπής που συστήθηκε ειδικά για την αντιμετώπιση της γρίπης H1N1.
Χρηματοδότηση
Τα πράγματα δεν είναι καθόλου διαφορετικά στη χώρα μας. Oι επιστήμονες που μετέχουν στις επιτροπές για την αντιμετώπιση των πανδημιών και τη χρήση φαρμακευτικών ουσιών χρηματοδοτούνται αντίστοιχα από φαρμακευτικές εταιρίες για ερευνητικά προγράμματα. Και μπορεί, όταν πρόκειται για επιστήμονες που εργάζονται στα ελληνικά πανεπιστήμια, οι χορηγίες των φαρμακευτικών εταιριών να γίνονται με έγκριση των πανεπιστημίων, όμως το κονδύλι φαίνεται πως δίνεται απευθείας από τη φαρμακευτική εταιρία στους επιστήμονες. Φυσικά, η πρακτική αυτή δεν είναι παράνομη στη χώρα μας. Όπως ορίζει το άρθρο 2 του Ν. 2530/1997, το επιστημονικό προσωπικό των πανεπιστημίων πλήρους απασχόλησης μπορεί να αμείβεται για κάθε είδους ειδικό έργο.
Στ’ αλήθεια, όμως, πόσο ανεπηρέαστος μπορεί να παραμείνει ένας πανεπιστημιακός γιατρός που μετέχει σε μια επιτροπή η οποία χαράζει την εθνική πολιτική όσον αφορά τη χρήση ενός φαρμάκου στην περίπτωση πανδημίας, όταν έχει λάβει από συγκεκριμένες εταιρίες μεγάλα ποσά για την απαιτούμενη έρευνα;
Ως γνωστόν, ό,τι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό. Μήπως πρέπει, επιτέλους, να αναθεωρηθεί η σχετική νομοθεσία; Μήπως ορθότερο θα ήταν τα σχετικά κονδύλια που δίνονται από φαρμακευτικές εταιρίες για έρευνα να πηγαίνουν στα ταμεία των πανεπιστημίων, αλλά οι επιστήμονες να μην έχουν καμία γνώση για την πηγή της χρηματοδότησης; Μήπως θα έπρεπε οι επιστήμονες που λαμβάνουν μέρος σε τόσο κρίσιμες εθνικές επιτροπές να μη δέχονται κονδύλια για έρευνα από φαρμακευτικές εταιρίες, παρά μόνο από κρατικούς πόρους;
Οικονομική συνεργασία
Πώς μπορεί να γνωρίζει ο Ελληνας πολίτης ότι η κρίση αυτών των επιστημόνων παραμένει ανεπηρέαστη, όταν προηγουμένως έχει αυτού του είδους την οικονομική συνεργασία με εταιρίες των οποίων τα συμφέροντα είναι τεράστια στον ευαίσθητο χώρο της Υγείας; Οι νόμιμες περιπτώσεις, που φαντάζουν ωστόσο ανησυχητικές, είναι πολλές. Πρώτο παράδειγμα, ο Σωτήρης Τσιόδρας.
Επικεφαλής της επιτροπής λοιμωξιολόγων που συστήθηκε για την αντιμετώπιση της διάδοσης του νέου κορονοϊού κι εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για την πανδημία ορίστηκε ο, διάσημος πλέον σε όλη τη χώρα, Σωτήρης Τσιόδρας. Δυστυχώς, ο κ. Τσιόδρας, που με σχετική απόφαση διορίστηκε, από μόνιμος αναπληρωτής καθηγητής, καθηγητής πρώτης βαθμίδας με μονιμότητα στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) τον Απρίλιο του 2019, δεν αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα της τακτικής χρηματοδότησης από φαρμακευτικές εταιρίες. Μια σειρά εγγράφων, τα οποία μάλιστα έχει αρχίσει εδώ και μέρες να παρουσιάζει ο Γιώργος Τράγκας στην εκπομπή του από τον ΕΛΛΑΔΑ FM πλέον, αποδεικνύει μάλλον το αντίθετο. Δηλαδή, πως ο Σωτήρης Τσιόδρας αποτελεί έναν από τους αγαπημένους επιστήμονες και ερευνητές των φαρμακευτικών εταιριών όταν πρόκειται για έρευνα.
Τον Νοέμβριο του 2019, για παράδειγμα, όταν δηλαδή στην Κίνα εμφανίζεται το πρώτο κρούσμα Covid-19, σύμφωνα με όσα έγιναν αργότερα γνωστά, στον Σωτήρη Τσιόδρα εγκρίνεται μέσω του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν» κλινική μελέτη για την αποτελεσματικότητα του «Baloxavir Marboxil για τη μείωση της άμεσης μετάδοσης της γρίπης από κατά τα άλλα υγιείς ασθενείς σε διαμένοντες κάτω από την ίδια στέγη».
Στη συγκεκριμένη έρευνα, στην οποία ο κ. Τσιόδρας είναι επιστημονικά υπεύθυνος, το συνολικό κονδύλι ορίζεται στα 42.000 ευρώ, ενώ χορηγός είναι o γνωστός φαρμακευτικός κολοσσός F. Hoffmann – La Roche AG, που στην Ελλάδα εκπροσωπείται από τη Roche (Hellas) A.E. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε εδώ πως η φαρμακευτική εταιρία F. Hoffmann – La Roche AG παράγει το γνωστό Tamiflu, το φάρμακο δηλαδή που χορηγείται για την αντιμετώπιση της γρίπης Η1Ν1.
Επίσης, ο κ. Τσιόδρας, o οποίος εργαζόταν από το 2001 ως σύμβουλος στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), εργαζόταν ως σύμβουλος και στο υπουργείο Υγείας επί θητείας του Δημήτρη Αβραμόπουλου, όταν δηλαδή αγοράστηκαν συνολικά 16.000.000 δόσεις εμβολίων για την αντιμετώπιση της Η1Ν1 για μια χώρα ο πληθυσμός της οποίας δεν ξεπερνά τα 11.000.000, εκ των οποίων κάποιες ήταν από το Tamiflu της Roche και κάποιες από το Relenza της GlaxoSmithKline. Αλλά και η GlaxoSmithKline δεν μοιάζει να είναι μια άγνωστη εταιρία στον κ. Τσιόδρα. Τον ίδιο ακριβώς μήνα, δηλαδή τον Νοέμβριο του 2019, εγκρίνεται ερευνητικό πρόγραμμα μέσω του ΕΚΠΑ, ύψους 20.195,86 ευρώ, για την «παρακολούθηση δραστηριοτήτων του Combacte», που μελετά την αντοχή που αναπτύσσουν τα βακτήρια στην Ευρώπη απέναντι στις υπάρχουσες ουσίες, το οποίο χρηματοδοτείται από την GlaxoSmithKline, ενώ επιστημονικός υπεύθυνος ορίζεται και πάλι ο κ. Τσιόδρας.
Πρόστιμο 3 δισ. δολαρίων
Για την ιστορία και πάλι, η GlaxoSmithKline είχε κριθεί ένοχη το 2010 στις ΗΠΑ, όπου της επιβλήθηκε πρόστιμο 3 δισ. δολαρίων για παράνομη προώθηση εννέα διαφορετικών συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Και αυτές δεν είναι οι πρώτες περιπτώσεις που ο κ. Τσιόδρας αμείβεται από φαρμακευτικές εταιρίες. Τον Μάιο του 2019, για παράδειγμα, μέσω του ΕΚΠΑ ο κ. Τσιόδρας λαμβάνει αμοιβή ύψους 1.688,89 ευρώ από τη φαρμακευτική εταιρία Pfizer Hellas Α.Ε., και μάλιστα για υπηρεσίες που δεν διευκρινίζονται επακριβώς. Διαβάζουμε στο σχετικό έγγραφο: «Αμοιβή για παροχή υπηρεσιών στην εταιρεία Pfizer Hellas A.E. του αναπληρωτή καθηγητή της Ιατρικής Σχολής κ. Τσιόδρα Σωτηρίου, σύμφωνα με τον Ν. 2530/1997, άρθρο 2, παρ. ε΄».
Η Pfizer, ωστόσο, είναι η εταιρία η οποία πλήρωσε 2,3 δισ. δολάρια πρόστιμο στις ΗΠΑ το 2009 για παράνομη προώθηση του αναλγητικού Bextra και άλλων τριών φαρμάκων, και 75.000.000 δολάρια έπειτα από εξώδικο συμβιβασμό, καθώς παραποίησε στοιχεία έρευνας για αντιβιοτικό της που στη συνέχεια αποσύρθηκε από την αγορά, γιατί αποδείχτηκε θανάσιμα ηπατοτοξικό. Τον ίδιο ακριβώς μήνα ο Έλληνας καθηγητής πήρε ακόμα 1.295,80 ευρώ και από την ελληνική εταιρία MSD AΦΒΕΕ για υπηρεσίες που επίσης δεν διευκρινίζονται.
Συμμετοχή σε προγράμματα και κατά τη διάρκεια της πανδημίας
Πολλά ήταν τα προγράμματα στα οποία ο κ. Τσιόδρας συμπεριελήφθη και κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid-19 στη χώρα μας.
Συγκεκριμένα, τον περασμένο Φεβρουάριο μέσω του ΕΚΠΑ ορίζεται επιστημονικός υπεύθυνος στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Horizon 2020», ύψους 150.000 ευρώ, για τη μελέτη της πανδημίας, όπου χορηγός είναι η εταιρία λογισμικού Exus Software. Τον περασμένο Απρίλιο, πάλι, μέσω του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν», o Ελληνας καθηγητής χρίζεται επιστημονικός υπεύθυνος σε πρόγραμμα για τη «χορήγηση κολχικίνης σε ασθενείς με Coronavirus disease-19», στο οποίο δεν ορίζεται το ποσό του προϋπολογισμού της κλινικής μελέτης, ορίζεται όμως ως χορηγός η Ελληνική Ρυθμολογική Εταιρεία και ως εκπρόσωπος του χορηγού η εταιρία ερευνών ZEINCRO.
Τέλος, και πάλι μέσω του ΕΚΠΑ, τον ίδιο μήνα εγκρίνεται στον κ. Τσιόδρα το ποσό των 20.000 ευρώ για την επιστημονική υποστήριξή του στην αντιμετώπιση του κορονοϊού από έναν «ειδικό λογαριασμό κονδυλίων έρευνας», για το οποίο στα έγγραφα που έχουν αναρτηθεί δεν δίνονται περισσότερες πληροφορίες. Και η λίστα των χορηγιών σε επιστημονικά προγράμματα συνεχίζεται…
