Αντισυνταγματικό είναι το πρόστιμο των 100 ευρώ ανά μήνα, το περίφημο «αντίτιμο υγείας», που θα βαρύνει από τις 17 Ιανουαρίου 2022 τους μη εμβολιασμένους άνω των 60 ετών. Και παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση το γνωρίζει, δρομολογεί ένα μέτρο που θα επιβαρύνει τη λειτουργία της φορολογικής διοίκησης και κυρίως τις εργασίες των διοικητικών δικαστηρίων και εν τέλει του Συμβουλίου της Επικρατείας που θα κατακλειστούν από χιλιάδες προσφυγές.
Γιατί είναι αντισυνταγματικό; Το Σύνταγμά στο άρθρο 4 παρ.1 ορίζει ρητά ότι «όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου». Η αρχή αυτή αποτελεί κανόνα δικαίου που διασφαλίζει σειρά ατομικών δικαιωμάτων. Η δε καθολική της ισχύ καθίσταται προφανής με τις ειδικότερες μορφές που προσλαμβάνει σε όλες τις σφαίρες του δικαίου.
Για να μπορούσε η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού και το πρόστιμο των 100 ευρώ, να έχει ένα «φύλλο συκής», ήτοι ένα νομικό έρεισμα, θα έπρεπε να επιβαλλόταν καθολικά, στο σύνολο του πληθυσμού. Δηλαδή να υπήρχε ίδια υποχρέωση και για τους ανεμβολίαστους των 18 ετών, και για εκείνους των 45 ετών και για εκείνους των 59 ετών.
Η απόφαση Μητσοτάκη αντιθέτως θέτει στο στόχαστρο 520.000 Έλληνες που δεν έχουν εμβολιαστεί , η πλειοψηφία των οποίων είναι συνταξιούχοι, ήτοι συγκαταλέγονται στα αδύναμα εισοδηματικά στρώματα του πληθυσμού.
Δεν είναι τυχαίο πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη έφερε χθες το βράδυ τη σχετική ρύθμιση στη Βουλή όχι με την κανονική διαδικασία, προκειμένου να υπάρξει γνωμοδότηση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, αλλά ως τροπολογία , ώστε να αποφύγει την κριτική από το θεσμοθετημένο όργανο του Κοινοβουλίου.
Η απειλή της εφορίας
Όπως ανακοίνωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τις 17 Ιανουαρίου 2022 το πρόστιμο των 100 ευρώ θα βεβαιώνεται άμεσα από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) στον μη εμβολιασμένο πολίτη.
Αυτό σημαίνει πως ο κρατικός μηχανισμός θα τρέξει διασταυρώσεις για να διαπιστώσει το ποιοι μη εμβολιασμένοι που στις 17 Ιανουαρίου 2022 είχαν κλείσει τα 60 έτη (γεννημένοι έως 31 /12/1961) πρέπει να επιβαρυνθούν με το πρόστιμο.
Εδώ υπάρχει και ένα τεχνικό ζήτημα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει κρίνει πως η επιβολή οποιουδήποτε προστίμου από την φορολογική αρχή είναι άκυρο, αν προηγουμένως δεν έχει κληθεί σε ακρόαση ο φορολογούμενος, προκειμένου να δώσει εξηγήσεις και να προσκομίσει στοιχεία. Αυτό διότι το άρθρο 20 του Συντάγματος επιτάσσει ακρόαση πριν από την έκδοση καταλογιστικών πράξεων της δημόσιας αρχής.
Συγκεκριμένα, το σύνταγμα προβλέπει πως «το δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης του ενδιαφερομένου ισχύει και για κάθε διοικητική ενέργεια ή μέτρο που λαμβάνεται σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων του». Αν αυτό δεν προβλεφθεί τότε αυτομάτως το πρόστιμο θα είναι αντισυνταγματικό. Αλλά αυτή η συνταγματική υποχρέωση θα επιβαρύνει πρόσθετα την ΑΑΔΕ που θα πρέπει να καλεί σε ακρόαση τους μη εμβολιασμένους.
Αν υποθέσουμε πως ξεπερνιέται το πρόβλημα αυτό τότε θα ανοίξει ο δρόμος για την οριστική βεβαίωση του προστίμου. Αν κάποιος επιλέξει να πληρώσει το πρόστιμο τότε δεν θα έχει πρόβλημα στις συναλλαγές του με την εφορία και το Δημόσιο. Αν δεν το πληρώσει μέσα σε 90 ημέρες τότε θα καταστεί υπερήμερη η οφειλή και το Δημόσιο θα μπορεί να δρομολογήσει μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, από ένα ποσό και πάνω. Αυτό εφόσον δεν την βάλει σε ρύθμιση. Στην περίπτωση αυτή θα στερηθεί και την φορολογική του ενημερότητα.
Πρέπει να σημειωθεί ξανά πως τα μέτρα αυτά θα κινηθούν σε βάρος κυρίως συνταξιούχων. Στην περίπτωση αυτή και ειδικά για την περίπτωση όσων έχουν δηλώσει ακατάσχετο λογαριασμό, για ποσά μέχρι 1.000 ευρώ δεν μπορεί να γίνει κατάσχεση. Για ποσά από 1.000 έως 1.500 ευρώ, το Δημόσιο μπορεί να κατασχέσει το ½ του ποσού που ξεπερνάει τα 1.000 ευρώ. Για ποσά μεγαλύτερα των 1.500 ευρώ, το Δημόσιο μπορεί να κατασχέσει όλο το ποσό που ξεπερνάει τα 1.500 ευρώ συν 250 ευρώ.
Τα παραπάνω δείχνουν πως η ρύθμιση δεν είναι το λιγότερο επαχθές μέτρο στη βάση της αναλογικότητάς που επιβάλει το Σύνταγμα. Η αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει την τροπολογία αναφέρει συγκεκριμένα πως η προτεινόμενη ρύθμιση, αναφορικά με τις προβλεπόμενες έννομες συνέπειες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με την υποχρεωτικότητα, συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 25 Συντάγματος, καθώς η πρόβλεψη διοικητικού προστίμου 100 ευρώ αποτελεί «το λιγότερο επαχθές μέτρο» και «συνάγεται εξ αντιδιαστολής πως οι συγκεκριμένες συνέπειες δεν στερούν από τα πρόσωπα, που δεν εκπληρώνουν τη θεσπιζόμενη υποχρέωση, τα μέσα βιοπορισμού τους».
Είναι ξεκάθαρο πως το πρόστιμο και επηρεάζει το βιοπορισμό των μη εμβολιασμένων άνω των 60 ευρώ και δεν είναι αναλογικό.
Η επιστροφή των προστίμων
Ο πλέον ορατός κίνδυνος όμως δεν αφορά στους μη εμβολιασμένους. Αφορά στο Δημόσιο. Διότι με μαθηματική ακρίβεια η πρωθυπουργική πρωτοβουλία θα κριθεί αντισυνταγματική από τα δικαστήρια και το Δημόσιο θα πρέπει να επιστρέψει εντόκως όλα τα ποσά που θα καταβληθούν στο ειδικό ταμείο υπέρ του ΕΣΥ που προανήγγειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Έτσι, εάν για παράδειγμα μέσα σε έξι μήνες μπουν στο ειδικό ταμείο 300 εκατ. ευρώ και ακολούθως το Συμβούλιο της Επικράτειας κρίνει πως αυτά κακώς επιβλήθηκαν, τότε θα πρέπει το ποσό αυτό ακέραιο συν τις προσαυξήσεις να επιστραφεί στους δικαιούχους.
Σε αυτή την περίπτωση θα τρέξει η εξής διαδικασία:
Διαγραφή από τους πίνακες οφειλής των βεβαιωμένων ποσών και προσαυξήσεων στην προσωποποιημένη πληροφόρηση, που αφορούν οφειλές της συγκεκριμένης διαδικασίας.
Όπου υπάρχει ρύθμιση, καθώς και πληρωμή, μετά από οριστική διαγραφή θα επιστραφούν τα ποσά με τόκο 3% στους δικαιούχους.
Θα ενημερωθούν με επιστολές οι μη εμβολισμένοι που εμπλέκονται στην όλη διαδικασία ότι τα συγκεκριμένα ποσά που τους έχουν καταλογιστεί οριστικά διαγράφονται.
