Ο Σωτήρης Τσιόδρας προειδοποιεί για νέα πανδημία και ευελπιστεί να γεμίσει ξανά τις τσέπες από το Ταμείο Ανάκαμψης μέσω του ΕΟΔΥ...
Όταν πέσει το καθεστώς Μητσοτάκη θα βρεθεί απροστάτευτος να απολογείται για κατά συρροήν δολοφονίες...
«Ποιο νόσημα θα προκαλέσει την επόμενη πανδημία;»: Στο ερώτημα αυτό που επανέρχεται επίμονα μετά την περίοδο 2020- 2021 που η λοίμωξη COVID-19 ανέτρεψε όσα γνωρίζαμε για την επέλαση των ιών και την πρόκληση πανδημίας, κλήθηκε να απαντήσει ο καθηγητής, κ. Σωτήρης Τσιόδρας, στο πλαίσιο χθεσινής εκδήλωσης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) με θέμα «Επίκαιρα Θέματα Δημόσιας Υγείας και Συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο πλαίσιο της Λειτουργικής Αναδιοργάνωσης του ΕΟΔΥ». Παρότι απέφυγε τις εκτιμήσεις για το ποιος παθογόνος παράγοντας θα μπορούσε να πυροδοτήσει το επόμενο μεγάλο πανδημικό κύμα, ήταν κατηγορηματικός ως προς το βασικό συμπέρασμα: «με μαθηματική ακρίβεια είναι βέβαιο ότι αυτό θα συμβεί».
Ο κ. Τσιόδρας ενέταξε τη συζήτηση στο πλαίσιο της «Ενιαίας Υγείας» (One Health), δηλαδή της αλληλεξάρτησης ανθρώπου, ζώων και περιβάλλοντος. Όπως εξήγησε, οι ολοένα συχνότερες επαφές ανθρώπων με άλλα θηλαστικά, μέσα σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται διαρκώς, διαμορφώνουν τις συνθήκες που ευνοούν την ανάδυση νέων απειλών. Υπενθύμισε ότι η συζήτηση για «την επόμενη φορά» δεν ξεκίνησε μετά τον κορωνοϊό. «Το περιμέναμε και πριν από την πανδημία της COVID. Το περιμέναμε και πριν από την πανδημία του 2009 με τον ιό της γρίπης H1N1», η οποία, όπως σημείωσε, ήταν «πιο “ελαφριά”, ευτυχώς. Έτσι, το περιμένουμε και τώρα, απλώς δεν γνωρίζουμε ακόμη τι θα το προκαλέσει».
Στο σκέλος της ετοιμότητας, ο καθηγητής αναφέρθηκε στη λίστα «Παθογόνων Προτεραιότητας» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η οποία επικαιροποιήθηκε πρόσφατα και λειτουργεί ως «χάρτης» για το πού κατευθύνεται η έρευνα: από την πρόληψη με εμβόλια μέχρι την ανάπτυξη φαρμάκων και θεραπευτικών σχημάτων. Σε αυτή τη διαρκή προετοιμασία, ο ΕΟΔΥ διαδραματίζει κομβικό ρόλο: ενίσχυση των εργαστηρίων, (συνεχής) επιτήρηση των παθογόνων που κυκλοφορούν στη χώρα μας, αλλά και συνεργασίες που επιτρέπουν την παρακολούθηση παθογόνων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Αναπνευστικοί ιοί, Δυτικός Νείλος και το «άγνωστο» παθογόνο
Αναφορικά με την «κυριότερη απειλή» που συζητείται σήμερα, ο κ. Τσιόδρας έδειξε προς ένα γνώριμο πεδίο: «ένα νέο στέλεχος γρίπης πάλι» ή, ευρύτερα, «ένα αναπνευστικό ιογενές αίτιο», χωρίς, όπως διευκρίνισε, να μπορεί να υπάρξει βεβαιότητα για το τι τελικά θα συμβεί.
Την ίδια στιγμή, μετέφερε το βάρος και σε μια δεύτερη κατηγορία κινδύνων που ενισχύονται από τις περιβαλλοντικές μεταβολές: νοσήματα που σχετίζονται με έντομα-διαβιβαστές. Μίλησε για «έξαρση» παθογόνων που συνδέονται με κουνούπια και τσιμπούρια, ενώ σημείωσε ότι καταγράφονται επιδημικά επεισόδια και στην Ελλάδα. Ειδικά για τον ιό του Δυτικού Νείλου έκανε λόγο για «μεγάλη έξαρση φέτος», με αντίστοιχη εικόνα σε Αμερική και Ευρώπη και «επέκταση σε βορεινότερες περιοχές για πρώτη φορά στα χρονικά».
Ως τρίτο (και πιο απαιτητικό) ενδεχόμενο, άφησε ανοιχτό το σενάριο ενός απρόβλεπτου παθογόνου, εκείνου που δεν «κουμπώνει» σε έτοιμα μοντέλα. «Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο κάποιου άγνωστου παθογόνου», παραπέμποντας ενδεικτικά στην τρέχουσα επιδημία στην Αιθιοπία, όπου για πρώτη φορά αντιμετωπίζεται η νόσος Marburg. Στο ίδιο πλαίσιο, μίλησε για απειλές υψηλής θνητότητας, αλλά και για τη διεθνή κινητοποίηση που περιλαμβάνει ακόμη και συζητήσεις για χρήση πειραματικού εμβολίου έναντι του συγκεκριμένου ιού.
Κεντρική του θέση ήταν ότι η ετοιμότητα δεν είναι ένα έργο που ολοκληρώνεται και «κλείνει», αλλά μια διαδικασία που επιστρέφει διαρκώς. «Η ετοιμότητα είναι ένας κύκλος». Όπως εξήγησε, ο κύκλος αυτός ανατροφοδοτείται από δεδομένα και εκτιμήσεις κινδύνου. Συνδέεται άμεσα με τον ρόλο του ΕΟΔΥ στην επιτήρηση και την εργαστηριακή υποστήριξη, καθώς και με τη συνεργασία με ευρωπαϊκούς φορείς, όπως το ECDC. Πιο αναλυτικά, στις εκτιμήσεις κινδύνου, έφερε στο προσκήνιο την τελευταία αξιολόγηση του ECDC, η οποία περιλάμβανε τους «συνήθεις υπόπτους»: τους αναπνευστικούς. Ειδική μνεία έκανε και σε συζήτηση για υποκλάδο Κ της γρίπης Α, λέγοντας ότι «έχει αυξήσει τη σοβαρότητα αυτή τη στιγμή σε Αμερική και Ευρώπη, όμως αναμένουμε τα δεδομένα για το vaccine effectiveness στο real-world situation».
Επαναφορά «ξεχασμένων» ασθενειών
Στο ίδιο πνεύμα, υπογράμμισε την ανάγκη να συνεχιστεί ο εμβολιασμός, ακόμη και όταν η προστασία δεν είναι απόλυτη. «Μια προστασία 40-50% από βαριά νόσηση είναι πολύ καλύτερη από το μηδέν». Προειδοποίησε, επίσης, για την αμφισβήτηση της επιστήμης και τις συνέπειες, παραπέμποντας στην επανεμφάνιση νοσημάτων, όπως ο κοκκύτης και η ιλαρά, σε Ευρώπη και Αμερική. «Διάβαζα για μια πολιτεία στο Τέξας, το πόσο επηρέασε την καθημερινότητά τους. Ακόμη και η απομόνωση στο σπίτι. Μετά την πανδημία, πάλι μόνος στο σπίτι για επιδημία ιλαράς», αντιπαραβάλλοντας και «τη δύσκολη πραγματικότητα σε περιοχές της Αφρικής, με χιλιάδες κρούσματα και θανάτους».
Η έγκαιρη ανίχνευση ενός «ύποπτου» παθογόνου δεν είναι αποτέλεσμα τύχης αλλά συνεχούς αλληλεπίδρασης: της πρώτης γραμμής με την επιτήρηση, των εργαστηρίων με τους κλινικούς, και της κοινωνίας με τα μέτρα πρόληψης -όλοι με όλους. Σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται και σε έναν κόσμο που βρίσκεται διαρκώς σε επικοινωνία, η επαγρύπνηση παραμένει ένα από τα πιο σταθερά εργαλεία.
