Τι να τους κανεις τους εχθρους οταν εχεις τετοιους συμμαχους;
Τελικά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μάλλον έλεγε την αλήθεια πριν από έναν μήνα, όταν δήλωσε ότι ο Αμερικανός ομόλογός του, Τζο Μπάιντεν, του υποσχέθηκε ότι θα κάνει ό,τι περνά απ’ το χέρι του για να πουληθούν αμερικανικά F-16 στην Τουρκία.
Όπως μεταδίδουν τουρκικά μέσα ενημέρωσης (CNN Turk, Anadolu κ.ά.), η έκδοση της Γερουσίας του νομοσχεδίου περί Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ (NDAA) του 2023, κατήργησε τους δύο όρους που περιόριζαν την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το NDAA, ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, κύριος εκφραστής της εκεί αντίστασης στην πώληση των F-16, διατηρεί το δικαίωμα, ως πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, να προβάλει βέτο στην έγκριση αμυντικών συμβάσεων.
Οι δύο όροι ήταν ότι η Τουρκία δεν θα χρησιμοποιήσει τα μαχητικά F-16 για να παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο και ότι η πώληση των αεροσκαφών θα είναι προς το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ. Όπως όλα δείχνουν, εάν επιβεβαιωθούν τα τουρκικά δημοσιεύματα, το περιβόητο μπλόκο Μενέντεζ πήγε, προς το παρόν τουλάχιστον, περίπατο...
Ειδικότερα, ο Αμερικανός γερουσιαστής και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ζητούσε διά μέσου τροπολογίας από τον Αμερικανό πρόεδρο να πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι τα F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν για υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά. Θυμίζουμε ότι, πριν από δέκα ημέρες είχε κατατεθεί από τον γερουσιαστή Κρις Βαν Χόλεν δεύτερη τροπολογία που έθετε πρόσθετες προϋποθέσεις στην Τουρκία για την απόκτηση και την αναβάθμιση των μαχητικών F-16.
Η τροπολογία έθετε νέα εμπόδια στην αγορά και αναβάθμιση μαχητικών F-16 από την Άγκυρα, καθώς σε αυτήν περιλαμβανόταν ως όρος για την απόκτησή τους ότι «δεν θα χρησιμοποιηθούν από την Τουρκία για τις επαναλαμβανόμενες μη εξουσιοδοτημένες υπερπτήσεις πάνω από την Ελλάδα».
Σύμφωνα με το σχετικό κείμενο, που κατατέθηκε στις αρχές του μήνα:
«Ο Πρόεδρος δεν μπορεί να πωλήσει ή να εγκρίνει άδεια για την εξαγωγή νέων αεροσκαφών F-16 ή τεχνολογία αναβάθμισης ή κιτ εκσυγχρονισμού F-16 σε οποιαδήποτε αρχή, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Νόμου περί Ελέγχου Αμυντικών Εξαγωγών, στην κυβέρνηση της Τουρκίας ή σε οποιονδήποτε οργανισμό ή όργανο της Τουρκίας, εκτός κι εάν ο πρόεδρος πιστοποιήσει στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας και στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων και στις Επιτροπές Αμυνας του Κογκρέσου:
1) ότι μια τέτοια μεταφορά είναι προς το εθνικό συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών,
2) αυτή η πιστοποίηση πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή των συγκεκριμένων μέτρων που έχουν ληφθεί για να διασφαλιστεί ότι τέτοια F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν από την Τουρκία για τις επαναλαμβανόμενες μη εξουσιοδοτημένες υπερπτήσεις πάνω από την Ελλάδα».
Ανάλογες τροπολογίες έχουν ήδη περάσει στην εκδοχή του νομοσχεδίου της Βουλής των Αντιπροσώπων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η τύχη των τροπολογιών θα αποφασιστεί κατά την διαπραγμάτευση που θα γίνει μεταξύ της Βουλής και της Γερουσίας για την τελική εκδοχή του NDAA. Σε δηλώσεις τους, Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν επανειλλημένα εκφράσει την ενόχλησή τους για τον συγκεκριμένο όρο, σημειώνοντας ότι δεν μπορεί να υποδεικνύεται στην Άγκυρα πώς θα χρησιμοποιήσει τον στρατιωτικό εξοπλισμό της.
Τα έλεγε ο Ερντογάν
Ήταν 9 Σεπτεμβρίου του 2022, πριν από έναν μήνα, όταν ο πρόεδρος της Τουρκίας δήλωσε, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, ότι η πώληση των F-16 από τις ΗΠΑ εξαρτώνται από την Ελλάδα είπε ότι «όταν συζητήσαμε αυτά τα θέματα με τον κ. Μπάιντεν, δεν μας επέβαλε έναν τέτοιον ελληνικό όρο. Αντιθέτως, στη μακρά συνάντησή μας μιλήσαμε για το γεγονός ότι ως χώρες μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να προστατεύουμε ο ένας το δίκαιο του άλλου».
Αποκαλύπτοντας ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν του υποσχέθηκε ότι «θα καταβάλω κάθε δυνατή προσπάθεια» για τα F-16, ο Ερντογάν συνέχισε λέγοντας ότι «δυστυχώς, υπάρχουν στη Βουλή των Αντιπροσώπων κάποιοι που αντιτίθενται, έστω και λίγο, σε αυτό το έργο. Όταν εξετάζουμε τις τρέχουσες εξελίξεις, κατά τη γνώμη μου, ένας τέτοιος όρος δεν είναι δεσμευτικός για εμάς.
Αρκεί να πουν "ναι" στην πρότασή μας σχετικά με τα F16 και να μας δώσουν μηδέν F16. Είμαστε ήδη σε θέση να αναλάβουμε τη συντήρηση και την επισκευή αυτών που ήδη διαθέτουμε. Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα από αυτή την άποψη. Αλλά φυσικά, έχουμε κάποιες απαιτήσεις για ανταλλακτικά. Αποφάσισαν επίσης να τις εκπληρώσουν.
Τον Νοέμβριο διεξάγονται επίσης ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ. Είναι επίσης σημαντικές. Θα δούμε τι θα φέρουν και τι θα πάρουν οι ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Υπάρχουν πληροφορίες ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα κυριαρχήσουν περισσότερο στη Γερουσία και θα κυριαρχήσουν και πάλι στη Βουλή των Αντιπροσώπων».
Θυμίζουμε επιπλέον ότι, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε δηλώσει ότι έχει λάβει «θετικά μηνύματα» από δύο Αμερικανούς γερουσιαστές σχετικά με την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών τύπου F-16, με πληροφορίες διεθνών ΜΜΕ να αναφέρουν ότι είχε πρόσφατα συναντηθεί με τον Ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκράχαμ και τον Δημοκρατικό γερουσιαστή Κρις Κουνς.
Ακόμη, την περασμένη εβδομάδα, ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου, Ιμπραχίμ Καλίν, συναντήθηκε με σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέικ Σάλιβαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου συζήτησαν το θέμα των F-16.
Όπως ανέφεραν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, στη συνάντηση «τονίστηκε ότι η ολοκλήρωση της διαδικασίας για τα F-16 θα εξυπηρετούσε τα στρατηγικά συμφέροντα των δύο χωρών», ενώ ο Καλίν είπε στον Αμερικανό αξιωματούχο ότι «η Τουρκία δεν θα διστάσει να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της σε Αιγαίο και Μεσόγειο» και ότι «οι επιθετικές ενέργειες της Ελλάδας είναι απαράδεκτες».
Μπορεί να προβάλει βέτο ο Μενέντεζ
Τα προσχέδια του Νόμου για τον Προϋπολογισμό του 2023 του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ (NDAA), που εκπονήθηκαν ξεχωριστά από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, θα συζητηθούν στη Μεικτή Επιτροπή του Κογκρέσου των ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες. Εάν η Μεικτή Επιτροπή δεν εγκρίνει το νομοσχέδιο για τα F-16 που εγκρίθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων (που περιέχει τους δύο περιορισμούς), όλοι οι παράγοντες που περιορίζουν την προμήθεια της Τουρκίας με F-16 Block 70 θα αφαιρεθούν.
Μετά από την ολοκλήρωση του νομοσχεδίου NDAA, αναμένεται να συγχωνευθεί με την έκδοση της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία στη συνέχεια θα υποβληθεί στον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν για έγκριση. Πάντως, όπως προαναφέραμε, ανεξάρτητα από το NDAA, ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ διατηρεί το δικαίωμα, ως πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, να προβάλει βέτο στην έγκριση αμυντικών συμβάσεων.
Θυμίζουμε τέλος ότι τουρκική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Εφκάν Αλά, αντιπρόεδρο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK Party), αρμόδιο για τις εξωτερικές υποθέσεις, επισκέφθηκε πρόσφατα την Ουάσιγκτον για συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους σχετικά με τις πωλήσεις μαχητικών αεροσκαφών F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού στην Τουρκία.
