Εκτεταμένα στοιχεία στη βιβλιογραφία υποστηρίζουν την υποχρεωτική ή συστηματική χρήση μασκών προσώπου για τη μείωση του ποσοστού μόλυνσης από το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο κορωνοϊού. Ωστόσο, η επίδραση της χρήσης μάσκας στην πορεία της νόσου παραμένει ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη βάσει επίσημων πλέον ερευνών.
Μάλιστα, τη μελέτη του Δρ. Ζακάρια Φέγκεν, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό MEDICINE μετά από εκτενή αξιολόγηση από ομοτίμους, ο ιατρός διατύπωσε τη θεωρία ότι οι μάσκες επιδεινώνουν την πορεία της νόσου για τους μολυσμένους ανθρώπους μέσω αυτού που ονόμασε «φαινόμενο Φέγκεν».
Την περίοδο εκείνη, το αποτέλεσμα αυτό επαναλήφθηκε στις ΗΠΑ με τη μελέτη του Adjodah. Τώρα, μια μελέτη που αξιολογήθηκε από ομότιμους στο περιοδικό CUREUS δείχνει ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ της συμμόρφωσης με τη μάσκα (mask compliance) και του αριθμού των περιστατικών, αλλά υπάρχει στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της συμμόρφωσης με τη μάσκα και των θανάτων.
Αυτό σημαίνει: περισσότερη χρήση μάσκας, ο ίδιος αριθμός κρουσμάτων, αλλά περισσότεροι θάνατοι. Αυτό επιβεβαιώνει και πάλι την αυξημένη θνησιμότητα των περιπτώσεων που διαπιστώθηκε στη μελέτη του Δρ. Φέγκεν.
Οι μάσκες στα σχολεία δεν μείωσαν τα κρούσματα COVID-19
Ως μέρος της εκστρατείας προπαγάνδας που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση, μια ευρέως αναφερόμενη μελέτη του CDC, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2021, ανέφερε ότι οι κομητείες χωρίς εντολές σχολικής μάσκας είχαν μεγαλύτερες αυξήσεις στα ποσοστά κρουσμάτων COVID-19 στα παιδιά μετά την έναρξη του σχολείου σε σύγκριση με τις κομητείες που είχαν σχολική μάσκα εντολές.
Η μελέτη χρησιμοποιήθηκε για την υποστήριξη των εντολών σχολικής μάσκας, αλλά μια ομάδα ερευνητών επανεξέτασε την έρευνα, ενσωματώνοντας μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος και μεγαλύτερη περίοδο μελέτης. Η ενημερωμένη μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2022, χρησιμοποίησε σχεδόν έξι φορές περισσότερα δεδομένα σε σύγκριση με την αρχική μελέτη και δεν βρήκε σημαντική σχέση μεταξύ των εντολών μάσκας στα σχολεία των ΗΠΑ και των ποσοστών κρουσμάτων COVID-19.
Η μελέτη στην Ευρώπη
Η υποχρέωση χρήσης μάσκας ήταν η πιο συχνή μη φαρμακευτική παρέμβαση κατά τη διάρκεια της πανδημίας της νόσου COVID-19. Οι περισσότερες χώρες έχουν εφαρμόσει συστάσεις ή εντολές σχετικά με τη χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους. Στόχος αυτής της σύντομης μελέτης ήταν να αναλυθεί η συσχέτιση μεταξύ της χρήσης μάσκας και των ποσοστών νοσηρότητας και θνησιμότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2020-2021 στην Ευρώπη.
Αναλύθηκαν και διασταυρώθηκαν δεδομένα από 35 ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με τη νοσηρότητα, τη θνησιμότητα και τη χρήση μάσκας κατά τη διάρκεια μιας περιόδου έξι μηνών. Η χρήση μάσκας ήταν πιο ομοιογενής στην Ανατολική Ευρώπη από ό,τι στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Οι συντελεστές συσχέτισης Spearman μεταξύ της χρήσης μάσκας και των εκβάσεων COVID-19 ήταν είτε μηδενικοί είτε θετικοί, ανάλογα με την υποομάδα χωρών και τον τύπο της έκβασης (κρούσματα ή θάνατοι). Οι θετικοί συσχετισμοί ήταν ισχυρότεροι στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης από ό,τι στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι οι χώρες με υψηλά επίπεδα συμμόρφωσης με τις μάσκες δεν είχαν καλύτερες επιδόσεις από εκείνες με χαμηλή χρήση μάσκας.
Παραδόξως, παρατηρήθηκαν ασθενείς θετικές συσχετίσεις όταν η συμμόρφωση με τις μάσκες απεικονίστηκε σε σχέση με τη νοσηρότητα (κρούσματα/έτος) ή τη θνησιμότητα (θάνατοι/έτος) σε κάθε χώρα (Σχήμα 3). Ούτε ο αριθμός των περιστατικών ούτε το ποσοστό χρήσης μάσκας ακολούθησαν κατανομή Gauss (οι τιμές p-values Shapiro-Wilk ήταν 0,004 και 0,0536, αντίστοιχα).
Για την ποσοτικοποίηση της συσχέτισης μεταξύ της χρήσης μάσκας, των περιστατικών και των θανάτων εφαρμόστηκε το τεστ κατάταξης του Spearman (Πίνακας 2). Η θετική συσχέτιση μεταξύ της χρήσης μάσκας και των περιστατικών δεν ήταν στατιστικά σημαντική (rho = 0,136, p = 0,436), ενώ η συσχέτιση μεταξύ της χρήσης μάσκας και των θανάτων ήταν θετική και σημαντική (rho = 0,351, p = 0,039).
Η συσχέτιση Spearman μεταξύ μάσκας και θανάτων ήταν σημαντικά υψηλότερη στις χώρες της Δυτικής από ό,τι στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης: 0,627 (p = 0,007) και 0,164 (p = 0,514), αντίστοιχα. Η διαφορά αυτή θα μπορούσε να σχετίζεται με το γεγονός ότι οι πολυπληθέστερες χώρες βρίσκονται στη Δυτική Ευρώπη. Ωστόσο, οι συσχετίσεις δεν άλλαξαν σημαντικά όταν εξαιρέθηκαν από την ανάλυση οι επτά χώρες με πληθυσμό > 20 εκατομμύρια (περιπτώσεις rho = 0,129 (p = 0,513), θάνατοι rho = 0,375 (p = 0,049)).
Αξιολογήθηκαν επίσης αναλύσεις άλλων υποομάδων, όπως χώρες με πληθυσμό μικρότερο ή μεγαλύτερο από έξι εκατομμύρια, μεγαλύτερο από 10 εκατομμύρια ή μεγαλύτερο από 15 εκατομμύρια. Κανένας από αυτούς τους ελέγχους δεν παρείχε αρνητική συσχέτιση μεταξύ της χρήσης μάσκας και των κρουσμάτων/θανάτων.
