Παρόλο που οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμπονούν δημόσια τον αγώνα της Ουκρανίας και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να στηρίξουν τη χώρα, φοβούνται επίσης ότι αυτό που ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αποκάλεσε την περασμένη εβδομάδα «ταπείνωση» της Ρωσίας θα μπορούσε να δημιουργήσει μια εντελώς νέα σειρά προβλημάτων, όπως λένε δυτικοί αξιωματούχοι...
Μια μεγάλη ανησυχία είναι ότι μια νίκη της Ουκρανίας θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τη Ρωσία, καθιστώντας την ακόμη πιο απρόβλεπτη και θέτοντας την ομαλοποίηση των ενεργειακών συνδέσεων πιο απρόσιτη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένες πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης ευνοούν αθόρυβα μια «σωτήρια» επίλυση της σύγκρουσης, ακόμη κι αν κοστίσει στην Ουκρανία κάποιο έδαφος.
Παρόλο που ο Μακρόν και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι εναπόκειται στην Ουκρανία να καθορίσει τις προϋποθέσεις για τη διακοπή των εχθροπραξιών, υπογράμμισαν πρόσφατα την προτίμησή τους για κατάπαυση του πυρός, νωρίτερα παρά αργότερα.
«Δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία», είπε ο Μακρόν σε ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο την περασμένη εβδομάδα, τονίζοντας ότι «το καθήκον της Ευρώπης είναι να σταθεί στο πλευρό της Ουκρανίας για την επίτευξη εκεχειρίας και μετά να οικοδομήσει ειρήνη».
Ο Μακρόν δήλωσε επίσης ότι, μετά την επίτευξη της ειρήνης, η Ευρώπη θα πρέπει να οικοδομήσει «νέες ισορροπίες ασφάλειας» – το είδος της φράσης που πυροδοτεί τον κώδωνα του κινδύνου στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπου θεωρείται κώδικας για την επιβράβευση του Πούτιν, για το τι συμβαίνει στην επικράτειά τους.
Ο Σολτς έκανε παρόμοια αναφορά κατά τη διάρκεια μιας μακράς τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν την Παρασκευή. Μετά την κλήση, ο Σολτς είπε μέσω Twitter ότι είχε αναφέρει τρία πράγματα προς τον Πούτιν, το πρώτο από τα οποία ήταν: «Πρέπει να υπάρξει κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό».
Η απαίτηση να υποχωρήσει αμέσως η Ρωσία και να αποσύρει όλες τις δυνάμεις της από το ουκρανικό έδαφος δεν ήταν μεταξύ των τριών σημείων του Σολτς. Σε συνέντευξή του το Σαββατοκύριακο στο γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο T-Online, ο Σολτς, ο οποίος καθυστέρησε να στείλει βαρύ όπλο στην Ουκρανία, είπε ότι η Γερμανία θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ επαναλαμβάνει την έκκλησή του για διπλωματική λύση.
Μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα, ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι είπε επίσης ότι είναι καιρός να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε μια ειρηνευτική συμφωνία.
«Συμφωνήσαμε ότι πρέπει να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την Ουκρανία και να ασκούμε πίεση στη Μόσχα, αλλά και να αρχίσουμε να ρωτάμε πώς να οικοδομήσουμε την ειρήνη», είπε στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας ότι η προσπάθεια πρέπει να περιλαμβάνει και την Ουκρανία.
«Οι άνθρωποι… θέλουν να σκεφτούν το ενδεχόμενο να επιτύχουν εκεχειρία και να ξεκινήσουν ξανά κάποιες αξιόπιστες διαπραγματεύσεις. Αυτή είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή. Νομίζω ότι πρέπει να σκεφτούμε βαθιά πώς να το αντιμετωπίσουμε», δήλωσε ο Ντράγκι.
Παρόλο που τονίζουν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία, το γεγονός ότι οι ηγέτες των τριών μεγαλύτερων χωρών της ΕΕ έχουν υιοθετήσει σχεδόν τα ίδια σημεία συνομιλίας για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, ενώ το Κίεβο έχει το πάνω χέρι στον αγώνα του, υποδηλώνει ότι η τριάδα προσπαθεί να πιέσει τους Ουκρανούς ηγέτες σε διαπραγματεύσεις.
Μέχρι στιγμής, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι δεν ακούει τίποτα από αυτά.
«Θέλουμε ο ρωσικός στρατός να εγκαταλείψει τη γη μας – δεν βρισκόμαστε σε ρωσικό έδαφος», είπε ο Ζελένσκι σε συνέντευξή του στην ιταλική δημόσια τηλεόραση RAI την Πέμπτη. «Δεν θα βοηθήσουμε τον Πούτιν να σωθεί πληρώνοντας με την επικράτειά μας. Αυτό θα ήταν άδικο».
Ο Μακρόν έψαχνε «μάταια» για «διέξοδο για τη Ρωσία», πρόσθεσε ο Ζελένσκι.
Ουκρανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε παραχώρηση προς τη Μόσχα σε έδαφος – συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας – θα άνοιγε την πόρτα σε μελλοντικές ρωσικές εισβολές στο έδαφός τους.
Ρήγμα των μεγάλων της Ε.Ε με ΗΠΑ
Η έκκληση των Ευρωπαίων ηγετών για συνομιλίες με τη Ρωσία έρχεται σε αντίθεση με την πολιτική των ΗΠΑ. Ο υπουργός Άμυνας Lloyd Austin δήλωσε μετά από μια επίσκεψη στο Κίεβο στα τέλη Απριλίου ότι η Ουάσιγκτον πιστεύει ότι η Ουκρανία «μπορεί να κερδίσει».
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το κάλεσμα του Ντράγκι για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, η Κάρεν Ντόνφριντ, Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών για την Ευρώπη, είπε ότι ενώ οι ΗΠΑ πίστευαν ότι η σύγκρουση θα επιλυόταν τελικά μέσω διπλωματίας, η προτεραιότητα της κυβέρνησης παρέμεινε να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί.
«Η εστίασή μας σήμερα είναι να ενισχύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την Ουκρανία στο πεδίο της μάχης, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα, η Ουκρανία να έχει όσο το δυνατόν περισσότερη μόχλευση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», είπε στους δημοσιογράφους την Παρασκευή.
Προς το παρόν, η Ουάσιγκτον δεν ανησυχεί ότι η ευρωπαϊκή υποστήριξη προς τον υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμό που υποστηρίζει την Ουκρανία εξασθενεί. Ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος τόνισε ότι τέτοιες ευρωπαϊκές συζητήσεις δεν είναι καινούριες και ότι εξακολουθεί να υπάρχει μια συνολική ενότητα σκοπού, επισημαίνοντας την ετοιμότητα χωρών από τη Σλοβακία έως τη Γερμανία να παράσχουν όπλα στην Ουκρανία.
«Φυσικά ανησυχούμε, αλλά νομίζω ότι και οι σύμμαχοι καταλαβαίνουν τι διακυβεύεται εδώ», είπε ο αξιωματούχος. «Κοιτάξτε την ΕΕ. Μαλώνουν για το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο για χρόνια, αλλά ξαφνικά νομίζουν ότι μπορούν να φτάσουν σε απαγόρευση; Αυτό είναι ιστορικό».
Ακόμα κι έτσι, οι διαφορές μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της Ευρώπης, των ανατολικών μελών της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι αξιοσημείωτες και δεν περιορίζονται μόνο στην πολιτική τάξη.
Μια πρόσφατη δημοσκόπηση σε 27 δυτικές χώρες έδειξε ότι η υποστήριξη για συνεχιζόμενη διπλωματική δέσμευση με τη Ρωσία ήταν σημαντικά ισχυρότερη στην Ιταλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία από ό,τι στις ΗΠΑ ή την Πολωνία. Η ίδια τάση ήταν εμφανής στο ζήτημα της βοήθειας για όπλα στην Ουκρανία, με ασθενέστερη υποστήριξη στις μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Ο Τζουζέπε Κόντε, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας που τώρα ηγείται του Κινήματος των 5 Αστέρων της χώρας, μέλος του συνασπισμού του Ντράγκι, είπε ότι η ΕΕ χρειάζεται μια πιο «εξετασμένη στρατηγική».
«Ολόκληρη η ΕΕ, μετά από αυτή την αρχική φάση που βοηθήσαμε με στρατιωτική βοήθεια, θα πρέπει να επικεντρωθεί στις διαπραγματεύσεις και στην άσκηση πίεσης για μια πολιτική λύση», είπε στο POLITICO.
Αν και ήταν σημαντικό η Ευρώπη να μην «χαμηλώσει την επιφυλακή» έναντι του Πούτιν, ο Κόντε είπε ότι η ΕΕ δεν πρέπει επίσης να παραβλέπει μια βασική πραγματικότητα: «Η Ρωσία είναι εκεί και θα παραμείνει εκεί».