Έχοντας υπηρετήσει στη Ρόδο το 1987 τότε που το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας αποφάσισε να στείλει και πάλι στο Αιγαίο για έρευνες το ερευνητικό σκάφος «HORA» γνωρίζει καλά τι σημαίνει κρίση σε μια τόσο ευαίσθητη περιοχή όπως τα Δωδεκάνησα και η άποψη του έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Τότε σημειώνει ότι η Ελλάδα αποφάσισε να χτυπήσει το τουρκικό ερευνητικό σκάφος, εάν επιχειρούσε να διεξάγει έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα
«Η Ελλάδα επέδειξε αποφασιστικότητα και μετέθεσε το δίλημμα της επιλογής «αναδίπλωση ή πόλεμος» στην Τουρκία. Η Άγκυρα αφού υπολόγισε το κόστος-όφελος, προτίμησε να τερματίσει τις ενέργειές της και να αποσύρει το ερευνητικό σκάφος», τονίζει.
Όσο για τη σημερινή κατάσταση εκτός από την οριοθέτηση των θαλασσιών ζωνών με την Αίγυπτο, ο κ. Τζούμης τονίζει ότι πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε απλά καταγγελτικοί για τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας αλλά να καταστήσουμε σαφές στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. ότι οι ενέργειες αυτές πλήττουν εκτός από τα συμφέροντα της χώρας μας και τα δικά τους.
«Τα βήματα προκλητικότητας που διαπιστώνουμε καθημερινά από την πλευρά της Τουρκίας είναι πρόδρομα σημάδια μιας κρίσης η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από το 2016 και μετά δηλ. από το πραξικόπημα κατά του Ερντογάν. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η ένταση που κλιμακώνεται καθημερινά κάποια στιγμή θα κορυφωθεί. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο που θα συμβεί αυτό», δηλώνει.
Η συνέντευξή του αναλυτικά:
Ποια είναι η τακτική της Τουρκίας έναντι της Ελλάδος
Η Τουρκία ακολουθεί απέναντι στη χώρα μας μια τακτική «ελεγχόμενης κλιμάκωσης» μέσω επεισοδίων ποικίλης μορφής και έντασης, με σκοπό τη δημιουργία ενός καταλόγου διμερών διαφορών (γκρίζες ζώνες, υφαλοκρηπίδα, FIR, χωρικά ύδατα, κλπ) και κατ’ επέκταση τη συνολική διαπραγμάτευση, υπό την απειλή χρήσης βίας. Η τακτική αυτή εφαρμόζεται αδιάλειπτα και απαρέγκλιτα, ανεξάρτητα εσωτερικών πολιτικών διακυμάνσεων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Τα τελευταία τρία χρόνια όμως διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μια πρωτοφανή ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της προκλητικότητας της Τουρκίας τόσο σε λεκτικό επίπεδο που εκδηλώνεται καθημερινά μέσω δηλώσεων κυβερνητικών αξιωματούχων, που μας απειλούν ή έχουν εδαφικές αξιώσεις απέναντι στη χώρα μας, όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο με ενέργειες όπως η πρόσφατη «συμφωνία – μνημόνιο» με τη Λιβύη. Με της στρατηγική που εφαρμόζει η Τουρκία επιθυμεί να μας φέρει σε μια κατάσταση που θα πρέπει να επιλέξουμε μετά δύο «άσχημων» εξελίξεων, ενός πολέμου ή ενός συμβιβασμού που ενδεχομένως θα είναι επιζήμιος για τα εθνικά μας συμφέροντα.
Τελευταία όμως η ένταση έχει αυξηθεί δεν συμφωνείτε;
Τα βήματα προκλητικότητας που διαπιστώνουμε καθημερινά από την πλευρά της Τουρκίας είναι πρόδρομα σημάδια μιας κρίσης η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από το 2016 και μετά δηλ. από το πραξικόπημα κατά του Ερντογάν. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η ένταση που κλιμακώνεται καθημερινά κάποια στιγμή θα κορυφωθεί. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο που θα συμβεί αυτό, καθόσον η Τουρκία έχει την πρωτοβουλία να δημιουργήσει μια κρίση όταν αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει με βεβαιότητα αν θα υπάρξει μια διπλωματική αντιπαράθεση που ενδεχομένως θα μας οδηγήσει σε ένα διεθνές δικαιοδοτικό δικαστήριο με συνυποσχετικό που θα υπογραφεί από τις δύο χώρες, το οποίο να επισημάνουμε ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί ή θα λάβει μια μορφή στρατιωτικής αντιπαράθεσης που θα καταλήξει σε διαπραγματεύσεις και εθνικές υποχωρήσεις.
Τι σημαίνει η συμφωνία που έχουν υπογράψει η Λιβύη με την Τουρκία;
Η Τουρκία έχει ήδη προχωρήσει σε μια «συμφωνία – μνημόνιο» για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης. Παρά το γεγονός ότι η συμφωνία δεν είναι νόμιμη καθόσον η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν έχει τη νομιμοποίηση για κάτι τέτοιο και τον πρόεδρο Σαράζ που υπέγραψε τη συμφωνία να ελέγχει ένα πολύ μικρό τμήμα της χώρας, εν τούτοις δημιουργεί πολιτικά τετελεσμένα. Η ανατροπή της συμφωνία μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με υπαναχώρηση της Λιβύης εάν ανατραπεί ο Σαράζ από τον έτερο πόλο εξουσίας που βρίσκονται σε εμφύλια διένεξη τον στρατάρχη Χάφταρ ή με προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Η Τουρκία αποκλείεται να δεχθεί τη δεύτερη εκδοχή. Η χώρα μας λοιπόν απαιτείται να κινηθεί άμεσα σε διπλωματικό επίπεδο, προκειμένου να υπάρξει έμπρακτη «ένσταση» στην τουρκική προσπάθεια επικάλυψης και υφαρπαγής της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Αυτό μπορεί να συμβεί με την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο ή με την κατάθεση μονομερώς στον ΟΗΕ συντεταγμένων των εξωτερικών ορίων της υφαλοκρηπίδας στην Μεσόγειο. Εκτός από την οριοθέτηση των θαλασσιών ζωνών με την Αίγυπτο πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε απλά καταγγελτικοί για τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας αλλά να καταστήσουμε σαφές στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. ότι οι ενέργειες αυτές πλήττουν εκτός από τα συμφέροντα της χώρας μας και τα δικά τους. Η συνέχιση του ενεργειακού προγράμματος στη Ν.Α. Μεσόγειο θα εξυπηρετήσει το στόχο απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, ενώ το πάγωμα του υπόψη προγράμματος λόγω των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας και μιας ενδεχόμενης αντιπαράθεσης θα συντελέσει αρνητικά σ΄ αυτό.
Με προσφυγή στο δικαστήριο της Χάγης μπορούσε να είμαστε σίγουροι ότι θα βρούμε το δίκιο μας;
Το δικαστήριο της Χάγης μερικές φορές λαμβάνει αποφάσεις λαμβάνοντας υπόψη και πολιτική κριτήρια. Συνεπώς η προσφυγή σε ένα Διεθνές Δικαστήριο δεν σημαίνει ότι θα δικαιωθούμε απόλυτα. Παρά το γεγονός αυτό πρέπει να πούμε πως δεν είναι επιθυμητή μια πολεμική σύγκρουση.
Τι είναι αυτό που θέλει η Τουρκία;
Αυτό που θέλει η Τουρκία είναι να μας οδηγήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Και αυτό αφού μας έχει φέρει σε αδιέξοδο.
Θα κληθούμε δηλαδή να διαπραγματευθούμε για νησιά που μας ανήκουν όπως η Ρόδος η Κάρπαθος η Κάσος η Κρήτη;
Η Τουρκία έχει δείξει πως μέσα από την τακτική της ελεγχόμενης κλιμάκωσης που ακολουθεί από το 1974 κάθε φορά δημιουργεί κρίση με την Ελλάδα και κάθε φορά διευρύνει τον κατάλογο των διμερών διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο χώρες. Το 1976 δημιούργησε το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Το επανέλαβε το 1987 με την κρίση τότε με το Σισμίκ. Το 1996 έφερε στην επιφάνεια των ζήτημα των γκρίζων ζωνών σύμφωνα με το οποίο ένας αριθμός νησιών δεν είναι ελληνικά αλλά ακαθορίστου κυριότητος . Η Τουρκία για τη Ρόδο Κρήτη Κάσο Κάρπαθο δεν αμφισβητεί την κυριότητα τους αλλά την επήρεια που έχουν στις θαλάσσιες ζώνες. Αν δηλαδή έχουν επήρεια στον καθορισμό ΑΟΖ ή όχι. Θα πρέπει να πούμε ότι δεν επιτρέπεται κανένας αιφνιδιασμός σε αυτά που λέει η Τουρκία γιατί πάντα προαναγγείλει αυτά που θέλει.
Έχει προαναγγείλει και τις σημερινές αξιώσεις;
Η αξίωση για τα νησιά για τα οποία γίνεται λόγος ξεκίνησε πολύ πριν. Τότε για πρώτη φορά η Τουρκία έστειλε σκάφος για να κάνει έρευνες στην υφαλοκρηπίδα νότια του Καστελορίζου και της Ρόδου. Είχε προηγηθεί μια συνέντευξη που έδωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου στην εφημερίδα Καθημερινή. Είχε δηλώσει πως ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία υπάρχει διαφωνία σε ότι αφορά τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από τότε η Τουρκία κάθε χρόνο στέλνει συντεταγμένες στον ΟΗΕ με τις οποίες αμφισβητεί όλη την περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης μέχρι και το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης και φθάνει έως την Κύπρο. Δεν είναι κάτι το καινούργιο αυτό που κάνει. Εμείς κάθε φορά απαντάμε με μια ρηματική διακοίνωση απέναντι στις διεκδικήσεις της Τουρκίας αλλά δεν έχουμε προχωρήσει σε αποφασιστικές κινήσεις που θα μπορούσε να είναι η κατάθεση συντεταγμένων από την ελληνική πλευρά σε ότι αφορά τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας είτε η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο ή την Κύπρο.
Οι ενέργειες της Τουρκίας νόμιμες ή παράνομες διευρύνονται συνεχώς και δημιουργούν τετελεσμένα όπως το γκριζάρισμα περιοχών. Η τακτική αυτή προσφέρει στην Τουρκία την επιφανειακή «νομιμοποίηση» παρέμβασης στις περιοχές αυτές. Η Τουρκία δείχνει ότι έχει την πολιτική βούληση να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική της ισχύ αδιαφορώντας για τις διεθνείς αντιδράσεις. Στη Συρία παράνομη ήταν η εισβολή αλλά την πραγματοποίησε, την οποία μάλιστα ανακοίνωσε με επίσημο τρόπο ο Ερντογάν από το βήμα του ΟΗΕ.
Η θαλάσσια εισβολή που έχει κάνει η Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ παράνομη είναι αλλά αυτό δεν την σταματά. Κάθε φορά που υπάρχει μια κατάσταση έντασης με την Τουρκία ορισμένα από τα επιχειρήματα που ακούμε από την πλευρά μας είναι ότι αυτό συμβαίνει για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη, ότι είναι φαιδρότητες οι ενέργειες αυτές και άλλα παρόμοια. Διαπιστώνουμε όμως ότι η εκτίμηση που κάνουμε δεν είναι σωστή, καθόσον η Τουρκία συνεχίζει στην υλοποίηση των στόχων που έχει θέσει και προσπαθούμε αποσπασματικά να αντιμετωπίσουμε τον αναθεωρητισμό της.
Έχουν ανακοινώσει ότι θα κάνουν έρευνες τον Ιανουάριο. Αυτό όμως τι τετελεσμένα δημιουργεί;
Αν η Τουρκία υλοποιήσει την εξαγγελία της και αποστείλει ερευνητικό σκάφος νότια της Κρήτης εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σημαίνει ουσιαστικά έμπρακτη αμφισβήτηση των εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Να επισημάνω ότι στο παρελθόν σε δυο περιπτώσεις σε ανάλογη έξοδο ερευνητικού σκάφους της Τουρκίας για έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, φτάσαμε στα πρόθυρα πολεμικής σύρραξης. Στην πρώτη περίπτωση το 1976 το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος «HORA» βγήκε στο Αιγαίο.
Η Ελλάδα που παρακολουθούσε την κατάσταση, θέλοντας να αποφύγει με κάθε τρόπο τον πόλεμο, αποφάσισε να αντιδράσει άμεσα με ειρηνικές διαδικασίες και προσέφυγε στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Η Τουρκία παρά το γεγονός ότι αρχικά συμφώνησε για την προσφυγή στη συνέχεια υπαναχώρησε με αποτέλεσμα το δικαστήριο να κηρύξει εαυτόν αναρμόδιο. Υπήρξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα για την επίλυση του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας και η σύρραξη αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή. Ακολούθησε το Πρωτόκολλο της Βέρνης το 1977, με το οποίο οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας συμφώνησαν να απέχουν από έρευνες σε αμφισβητούμενες περιοχές, οι οποίες «θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις διαπραγματεύσεις για την υφαλοκρηπίδα».
Ουσιαστικά, από το πρωτόκολλο της Βέρνης και μετά, σταμάτησαν οι ενέργειες για έρευνα και εκμετάλλευση τυχόν ενεργειακών κοιτασμάτων πέραν των εθνικών χωρικών υδάτων. Ωστόσο, η δέσμευση αυτή έγινε καθεστώς διαρκείας, αφού οι διαπραγματεύσεις είναι σε διαρκή εξέλιξη και το θέμα επίλυσης της υφαλοκρηπίδας παραμένει από τότε μετέωρο. Η επόμενη κρίση έλαβε χώρα δέκα χρόνια μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου της Βέρνης. Στις 26 Μαρτίου 1987, το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας αποφάσισε να στείλει και πάλι στο Αιγαίο για έρευνες το ερευνητικό σκάφος «HORA».
Η Ελλάδα αποφάσισε να χτυπήσει το τουρκικό ερευνητικό σκάφος, εάν επιχειρούσε να διεξάγει έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Διατάχθηκε γενική επιστράτευση, ενώ παράλληλα έγινε ενημέρωση όλων των διεθνών οργανισμών και της διεθνούς κοινής γνώμης για την κρισιμότητα της κατάστασης. Η Ελλάδα επέδειξε αποφασιστικότητα και μετέθεσε το δίλημμα της επιλογής «αναδίπλωση ή πόλεμος» στην Τουρκία. Η Άγκυρα αφού υπολόγισε το κόστος-όφελος, προτίμησε να τερματίσει τις ενέργειές της και να αποσύρει το ερευνητικό σκάφος.
Ποια είναι η στρατηγική τους για τις θαλάσσιες ζώνες;
Η Τουρκία εφαρμόζει μια μακρόπνοη αναθεωρητική στρατηγική αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες, στη Ν.Α. Μεσόγειο με σκοπό την αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:
Το 2011, η Τουρκία κατέθεσε γραπτώς συντεταγμένες στην Ε.Ε. και στον ΟΗΕ, με τις οποίες προέβαλλε τις διεκδικήσεις της στην Ν.Α. Μεσόγειο με τις οποίες επιχειρεί να οικειοποιηθεί την κυπριακή υφαλοκρηπίδα δυτικά του νησιού και όλη την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια του Καστελλορίζου και ανατολικά της Κρήτης.
Τον Απρ. του 2012, η τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε μονομερώς άδειες για έρευνες στην τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων ΤΡΑΟ, σε περιοχές που ανήκουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτίως της Ρόδου και του Καστελλορίζου.
Τον Ιούλιο του 2012 η ελληνική πλευρά απέστειλε διάβημα προς την Τουρκία για τη χορήγηση των αδειών έρευνας σε περιοχές εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και προχώρησε σε ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ.
Το Μαρ. του 2013 η Τουρκία απάντησε με αντίστοιχη ρηματική διακοίνωση αμφισβητώντας το δικαίωμα των ελληνικών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Από το 2014 και μετέπειτα η Τουρκία επανέρχεται κατ΄ επανάληψη στο θέμα των διεκδικήσεων της στο χώρο της Ν.Α. Μεσογείου με λεκτικές απειλές, παράνομες δεσμεύσεις περιοχών, έρευνες και επιστολές που καταθέτει στον ΟΗΕ. Η Ελλάδα με αντίστοιχα έγγραφα επισημαίνει ότι οι ισχυρισμοί της Τουρκίας αναφορικά με τα θέμα της υφαλοκρηπίδας στη Ν.Α. Μεσόγειο δεν γίνονται αποδεκτοί αφού χαρακτηρίζονται ως αβάσιμοι, στερούμενης οιασδήποτε νομικής βάσης.
Αυτό σημαίνει πως ανάλογης αποφασιστικότητας θα πρέπει να είναι οι κινήσεις της σημερινής κυβέρνησης για να σταματήσει η Τουρκία;
Προτού φθάσεις να τραβήξεις τη σκανδάλη πρέπει να χρησιμοποιήσεις τα άλλα όπλα που έχεις στη διάθεση σου. Αυτό είναι η διπλωματία . Πρέπει να υπάρξει άμεση αντίδραση σε διπλωματικό επίπεδο. Το ένα είναι αν θα πάμε σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο . Αυτό θέτει σε αμφισβήτηση τη συμφωνία Λιβύης Τουρκίας . Παρά το γεγονός ότι είναι μνημόνιο χωρίς ισχύ έχει υπογραφεί από δύο κυβερνήσεις . Για να ανατραπεί αυτό το κείμενο ή θα πρέπει να υπαναχωρήσει η Λιβύη είτε να πάμε σε διεθνές δικαστήριο. Άρα το πιο πρόσφορο είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο.
Είναι στη σωστή κατεύθυνση οι ενέργειες της Ελλάδας για την αντιμετώπιση της Τουρκίας;
Η στρατηγική που ακολουθεί επί σειρά ετών η Ελλάδα στην άκρως εχθρική και επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας, βασίζεται σε αποσπασματική αντιμετώπιση και κατευναστικές συμπεριφορές που εκλαμβάνονται από την απέναντι πλευρά ως αδυναμία. Ο κατευνασμός μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο βραχυχρόνια κάτω από συγκεκριμένες ισορροπίες ισχύος και εφ΄ όσον είναι επιτυχής έχει το πλεονέκτημα αποφυγής του συγκρουσιακού στοιχείου, αλλά υπάρχει κίνδυνος να αποθρασύνει τον αντίπαλο, οδηγώντας σε διαδοχικές υποχωρήσεις, γεγονός που έχει συμβεί στην περίπτωσή μας.
Είμαστε κοντά σε ένα θερμό επεισόδιο;
Τα βήματα προκλητικότητας που διαπιστώνουμε καθημερινά από την πλευρά της Τουρκίας είναι πρόδρομα σημάδια μιας κρίσης η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από το 2016 και μετά δηλ. από το πραξικόπημα κατά του Ερντογάν. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η ένταση που κλιμακώνεται καθημερινά κάποια στιγμή θα κορυφωθεί. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο που θα συμβεί αυτό, καθόσον η Τουρκία έχει την πρωτοβουλία να δημιουργήσει μια κρίση όταν αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει με βεβαιότητα αν θα υπάρξει μια διπλωματική αντιπαράθεση που ενδεχομένως θα μας οδηγήσει σε ένα διεθνές δικαιοδοτικό δικαστήριο με συνυποσχετικό που θα υπογραφεί από τις δύο χώρες, το οποίο να επισημάνουμε ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί ή θα λάβει μια μορφή στρατιωτικής αντιπαράθεσης που θα καταλήξει σε διαπραγματεύσεις και εθνικές υποχωρήσεις.
πηγη